Hộ kinh doanh dạy thêm có bắt buộc phải đảm bảo quy định về phòng cháy, chữa cháy hay không?

Việc đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy (PCCC) là cực kỳ quan trọng, đặc biệt đối với các cơ sở kinh doanh, và càng đặc biệt hơn nữa khi đó là nơi tập trung đông người như các cơ sở dạy thêm.

Tại Việt Nam, các quy định về PCCC được điều chỉnh bởi nhiều văn bản pháp luật, trong đó quan trọng nhất là:

• Luật Phòng cháy và chữa cháy 2001 (sửa đổi, bổ sung 2013).
• Nghị định số 136/2020/NĐ-CP ngày 24/11/2020 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Phòng cháy và chữa cháy và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng cháy và chữa cháy.
• Nghị định số 50/2024/NĐ-CP ngày 10/5/2024 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 136/2020/NĐ-CP (có hiệu lực từ 15/5/2024).
• Thông tư số 149/2020/TT-BCA ngày 31/12/2020 của Bộ Công an quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Phòng cháy và chữa cháy và Nghị định 136/2020/NĐ-CP.
• Thông tư số 02/2024/TT-BCA ngày 26/01/2024 của Bộ Công an quy định về thành phần hồ sơ và trình tự, thủ tục tiếp nhận, giải quyết thủ tục hành chính về phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ trên môi trường điện tử.
• Các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về PCCC (ví dụ: QCVN 06:2022/BXD, TCVN 3890:2023…).

Dưới đây là tổng hợp các quy định chung và đặc thù đối với cơ sở kinh doanh, đặc biệt là các cơ sở dạy thêm.

I. Quy định chung về phòng cháy chữa cháy đối với mọi cơ sở

Mọi cơ sở, bao gồm cả hộ kinh doanh, đều phải tuân thủ các nguyên tắc cơ bản về PCCC:

1. Chủ động phòng ngừa: Đây là nguyên tắc quan trọng nhất. Cần phải có các biện pháp phòng ngừa cháy, nổ ngay từ đầu.
2. Huy động sức mạnh tổng hợp: Phát huy sức mạnh của toàn dân trong công tác PCCC.
3. Tập trung, thống nhất, chỉ huy điều hành: Khi xảy ra cháy, phải có chỉ huy thống nhất, kịp thời, hiệu quả.

Các yêu cầu chung:

• Trang bị đầy đủ phương tiện PCCC ban đầu: Bình chữa cháy xách tay, nội quy PCCC, tiêu lệnh PCCC, biển cấm lửa/cấm hút thuốc.
• Đảm bảo các điều kiện về lối thoát nạn: Lối thoát nạn phải thông thoáng, không bị cản trở, đủ số lượng và kích thước theo quy định.
• Sắp xếp vật tư, hàng hóa gọn gàng, đúng quy định: Tránh tích trữ chất dễ cháy, nổ gần nguồn nhiệt.
• Quản lý chặt chẽ nguồn nhiệt, nguồn lửa: Điện, gas, hóa chất dễ cháy.
• Thường xuyên kiểm tra, bảo dưỡng hệ thống điện, gas, thiết bị có khả năng gây cháy, nổ.
• Có phương án chữa cháy tại chỗ: Đào tạo lực lượng PCCC cơ sở.

II. Quy định về phòng cháy chữa cháy đối với hộ kinh doanh dạy thêm (cơ sở giáo dục)

Cơ sở dạy thêm, dù là hộ kinh doanh, nhưng bản chất là nơi tập trung đông người (học sinh, giáo viên), đặc biệt là trẻ em, nên cần tuân thủ các quy định nghiêm ngặt về an toàn PCCC. Việc phân loại cơ sở để áp dụng các điều kiện PCCC được quy định cụ thể tại Phụ lục III Nghị định 136/2020/NĐ-CP và Nghị định 50/2024/NĐ-CP.

Cơ sở giáo dục (bao gồm cả các trung tâm, cơ sở dạy thêm) thuộc danh mục cơ sở phải quản lý về PCCC. Tùy thuộc vào quy mô (số lượng chỗ ngồi, diện tích) mà cơ sở dạy thêm sẽ thuộc diện phải thẩm duyệt, nghiệm thu về PCCC hay chỉ cần kiểm tra an toàn PCCC.

1. Điều kiện an toàn PCCC đối với cơ sở thuộc diện quản lý về PCCC:

Theo Điều 5 Nghị định 136/2020/NĐ-CP (sửa đổi tại Nghị định 50/2024/NĐ-CP), các cơ sở nói chung (trong đó bao gồm cơ sở giáo dục, đào tạo) phải đảm bảo các điều kiện an toàn PCCC sau:

• Có nội quy, biển báo, sơ đồ hoặc biển chỉ dẫn về PCCC, thoát nạn phù hợp với đặc điểm của cơ sở.
• Có các quy định, phân công trách nhiệm và nghĩa vụ về PCCC.
• Hệ thống điện, chống sét, chống tĩnh điện, thiết bị sử dụng điện, sinh lửa, sinh nhiệt, thiết bị bảo đảm an toàn PCCC: Phải đảm bảo an toàn, được kiểm tra, bảo dưỡng định kỳ theo quy định và không phải có Biên bản kiểm tra an toàn PCCC định kỳ đối với từng hạng mục, hệ thống đó.
• Có hệ thống giao thông, cấp nước, thông tin liên lạc phục vụ chữa cháy, hệ thống báo cháy, chữa cháy, ngăn cháy, thoát nạn, phương tiện PCCC khác: Phải được kiểm tra, bảo dưỡng định kỳ và bảo đảm hoạt động theo tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về PCCC hoặc theo quy định của Bộ Công an.
• Có hồ sơ quản lý, theo dõi hoạt động PCCC: Bao gồm sổ theo dõi, báo cáo định kỳ về an toàn PCCC.
• Phương án chữa cháy: Phải được xây dựng, phê duyệt và tổ chức thực tập định kỳ.

2. Phân loại cơ sở để áp dụng điều kiện PCCC cụ thể:

Tùy vào quy mô, cơ sở dạy thêm có thể thuộc các loại hình sau:

• Cơ sở thuộc diện thẩm duyệt thiết kế về PCCC và nghiệm thu về PCCC (Phụ lục IV Nghị định 136/2020/NĐ-CP):

  • Các cơ sở giáo dục, đào tạo, dạy nghề có khối tích từ 5.000 m3 trở lên hoặc có số người thường xuyên có mặt từ 100 người trở lên.
  • Nếu cơ sở dạy thêm thuộc diện này, bạn phải thực hiện đầy đủ các bước: thẩm duyệt thiết kế PCCC, nghiệm thu về PCCC trước khi đưa vào hoạt động.
  • Thẩm duyệt thiết kế về PCCC: Nộp hồ sơ thiết kế lên cơ quan Cảnh sát PCCC và CNCH để được thẩm duyệt.
  • Nghiệm thu về PCCC: Sau khi thi công xong, mời cơ quan Cảnh sát PCCC và CNCH đến nghiệm thu, cấp Biên bản nghiệm thu.

• Cơ sở thuộc diện phải có Giấy chứng nhận đủ điều kiện về PCCC (Điều 44 Nghị định 136/2020/NĐ-CP):

  • Các cơ sở giáo dục, đào tạo, dạy nghề có khối tích từ 5.000 m3 trở lên hoặc có số người thường xuyên có mặt từ 100 người trở lên (tức là những cơ sở thuộc diện thẩm duyệt, nghiệm thu PCCC).
  • Nếu cơ sở của bạn thuộc diện này, sau khi có biên bản nghiệm thu PCCC, bạn phải làm thủ tục để được cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện về PCCC thì mới được phép hoạt động.

• Các cơ sở còn lại (có quy mô nhỏ hơn):

  • Mặc dù không bắt buộc phải thẩm duyệt, nghiệm thu hay có Giấy chứng nhận đủ điều kiện PCCC, nhưng vẫn phải đảm bảo đầy đủ các điều kiện an toàn PCCC cơ bản như đã nêu ở mục I và có biện pháp tự kiểm tra, duy trì an toàn PCCC.
  • Phải có Biên bản kiểm tra an toàn PCCC định kỳ (do người đứng đầu cơ sở tự tổ chức kiểm tra).

3. Các quy định cụ thể khác đối với cơ sở dạy thêm:

• Lối thoát nạn: Phải có ít nhất 02 lối thoát nạn độc lập hoặc 01 lối thoát nạn và 01 thang ngoài nhà/thang PCCC. Lối thoát nạn phải thông thoáng, không khóa, không bị cản trở.
• Trang bị phương tiện PCCC: Bình chữa cháy xách tay (đủ số lượng, chủng loại, đặt ở vị trí dễ thấy, dễ lấy), hệ thống báo cháy tự động, hệ thống chữa cháy tự động (nếu thuộc diện bắt buộc).
• Huấn luyện, bồi dưỡng nghiệp vụ PCCC:
  • Người đứng đầu cơ sở.
  • Đội trưởng, đội phó đội PCCC cơ sở.
  • Cán bộ, đội viên đội PCCC cơ sở.
  • Người làm nhiệm vụ chuyên trách hoặc kiêm nhiệm về PCCC.
  • Người lao động trong cơ sở. Tất cả những người này phải được huấn luyện, cấp Giấy chứng nhận huấn luyện nghiệp vụ PCCC và CNCH.
• Thực tập phương án chữa cháy: Định kỳ tổ chức thực tập phương án chữa cháy ít nhất 01 lần/năm.
• Phổ biến kiến thức PCCC: Thường xuyên phổ biến kiến thức, kỹ năng PCCC cho học sinh và giáo viên.

III. Trình tự, thủ tục hành chính về PCCC (từ 01/01/2025 theo Thông tư 13/2025/TT-BCA)

Từ 01/01/2025, các thủ tục hành chính về PCCC sẽ được thực hiện trên môi trường điện tử thông qua Cổng Dịch vụ công Quốc gia hoặc Cổng Dịch vụ công Bộ Công an.

Các bước chung (tùy thủ tục cụ thể):

1. Nộp hồ sơ trực tuyến: Kê khai thông tin, đính kèm tài liệu, văn bản điện tử.
2. Tiếp nhận hồ sơ: Cơ quan PCCC kiểm tra, thông báo hợp lệ/yêu cầu bổ sung.
3. Thẩm định/Thẩm duyệt/Kiểm tra: Thực hiện các bước nghiệp vụ theo quy định.
4. Trả kết quả: Trả Biên bản thẩm duyệt, Giấy chứng nhận đủ điều kiện PCCC, Biên bản kiểm tra an toàn PCCC… qua Cổng Dịch vụ công hoặc trực tiếp tại trụ sở.

IV. Khuyến nghị cho hộ kinh doanh dạy thêm

1. Xác định rõ loại hình cơ sở của mình: Căn cứ vào diện tích, khối tích, và số lượng người thường xuyên có mặt để biết mình thuộc diện phải thẩm duyệt/nghiệm thu/cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện PCCC hay không.
2. Liên hệ cơ quan Cảnh sát PCCC và CNCH tại địa phương: Đây là cách tốt nhất để nắm rõ các quy định cụ thể áp dụng cho cơ sở của bạn và được hướng dẫn chi tiết về hồ sơ, thủ tục.
3. Ưu tiên hàng đầu cho an toàn: Luôn đặt an toàn của học sinh và giáo viên lên hàng đầu. Đừng vì tiết kiệm chi phí mà bỏ qua các yêu cầu về PCCC.
4. Thường xuyên kiểm tra: Tự tổ chức kiểm tra an toàn PCCC định kỳ, khắc phục ngay các tồn tại, nguy cơ cháy nổ.
5. Tập huấn, diễn tập: Tổ chức huấn luyện PCCC cho đội ngũ giáo viên, nhân viên và hướng dẫn kỹ năng thoát nạn cho học sinh, thực tập phương án chữa cháy.

Việc tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về PCCC không chỉ giúp tránh được các hình phạt pháp luật mà quan trọng hơn là bảo vệ tính mạng, tài sản và uy tín của cơ sở.